Muziek die noten overstijgt
Christian Zacharias creëert muziek, met iedere noot die hij speelt. Je hoort ze allemaal, die noten, glashelder, en je voelt de muziek die hij voelt. Met je ogen dicht beleef je hoe hij duizend individuen in de zaal opneemt in die muziek. De akoestiek van de zaal maakte die eenwording nog intenser. Die belevenis is niet gemakkelijk in woorden te vangen.
Het is een beetje zoals wanneer je de Mona Lisa in levenden lijve ziet, nadat je uit boeken en verhalen een beeld hebt gevormd over hoe bijzonder zij is. Dat gevoel kun je niet beschrijven. Zo onbeschrijfelijk is ook de muziek die Zacharias creëerde. Een verschil is natuurlijk wel dat Mona Lisa altijd zal blijven hangen, terwijl de muziek er niet is totdat Christian Zacharias die creëert, en dat die daarna weer weg is. Ook een verschil is dat de meesterpianist met zijn creaties een volle zaal met duizend mensen begeestert en tot uitbundige staande ovaties brengt.
Er was iets bijzonders in zijn keuze van de composities. Na de pauze waren dat werken van Couperin, Poulenc en Scarlatti. Op zijn verzoek niet onderbroken door applaus voor de individuele stukken. Zacharias gaf daar overigens ook geen gelegenheid toe want hij speelde de acht stukken – barok, modern, barok, modern, barok, modern (Hommage à Edith Piaf), barok, modern – achter elkaar, zonder pauze. Het werd één geheel. Ik verloor het gevoel dat ik luisterde naar individuele composities en werd opgenomen in een muzikaal festijn waarin elk individueel gerecht de nasmaak van het geheel versterkte. Na de laatste zachte en wegstervende akkoorden ging de zaal uit zijn dak. Het geheel werd veel meer dan een som van delen.
Voor de pauze speelde Zacharias een sonate van Haydn, de Moments Musicaux van Schubert en nog een sonate van Haydn. Zelden was zo duidelijk dat muziek meer is dan de opeenvolging van noten opgeschreven door de componist. Je hoorde iedere noot apart en de muziek oversteeg al die noten. Deze twee componisten waren beiden ook volstrekt herkenbaar als componist. Haydn in de structuur waarmee hij al zijn muziek opbouwt uit simpele motieven. En Schubert omdat je Schubert onmiddellijk herkent als Schubert, en omdat Christian Zacharias een Schubert-kenner bij uitstek is.
Schubert is een man van ideeën. Van ideeën en harmonieën. Wonderschone harmonieën waarmee hij betoverende melodieën creëert, of wonderschone melodieën die gedragen worden door betoverende harmonieën. Met zijn Moment Musicaux creëerde Christian Zacharias een feest van herkenning. Het was voor mij de muziek die het langst zal naklinken. Een hoogtepunt tussen alleen maar hoge punten. Zoals de Mount Everest de hoogste berg is in de Himalayas.
De 75-jarige Nijmeegse Stichting voor Kamermuziek had geen beter begin kunnen hebben dan dit concert van Christian Zacharias die aan zijn 75e levensjaar bezig is.
Jan Wouter Vasbinder